TỔNG QUAN VỀ CHILE
1. Thông tin chung
| Tên đầy đủ |
Cộng hòa Chile |
| Vị trí địa lý |
Thuộc phía nam vùng Nam Mỹ, giáp với Nam Thái Bình Dương, giữa Achentina và Peru |
| Diện tích Km2 |
756,950 |
| Tài nguyên thiên nhiên |
Đồng, gỗ xẻ, quặng sắt, nitrat, kim loại quí, molypden, thủy năng |
| Dân số (triệu người) |
17.22 |
| Cấu trúc dân số |
0-14 tuổi: 21%
15-24 tuổi: 16.6%
25-54 tuổi: 43.2%
55-64 tuổi: 9.6%
Trên 65 tuổi: 9.7% |
| Tỷ lệ tăng dân số (%) |
0.88 |
| Dân tộc |
Người da trắng và người da trắng gốc thổ dân Mỹ 95%, Amerindian 3%, khác 2% |
| Thủ đô |
Santiago |
| Quốc khánh |
18/9/1810 |
| Hệ thống pháp luật |
Dựa trên bộ luật năm 1857 của Tây Ban Nha, sau này ảnh hưởng bởi luật của Pháp và Australia |
| GDP (tỷ USD) |
319.4 |
| Tỷ lệ tăng trưởng GDP (%) |
5 |
| GDP theo đầu người (USD) |
18400 |
| GDP theo cấu trúc ngành |
nông nghiệp: 3.5%
công nghiệp: 37%
dịch vụ: 59.5% |
| Lực lượng lao động (triệu) |
8,231 |
| Lực lượng lao động theo lĩnh vực nghề nghiệp |
nông nghiệp: 13.2%
công nghiệp: 23%
dịch vụ: 63.9% |
| Sản phẩm Nông nghiệp |
Nho, táo, lê, hành tây, lúa mì, ngô, yến mạch, đào, tỏi, măng tây, đậu, thịt bò, gia cầm, lông cừu, cá, gỗ |
| Công nghiệp |
Đồng, các khoáng sản khác, thực phẩm, cá chế biến, sắt thép, gỗ và sản phẩm gỗ, thiết bị vận tải, xi măng, dệt may |
| Xuất khẩu (triệu USD) |
83660 |
| Mặt hàng xuất khẩu |
Đồng, trái cây, cá, giấy và bột giấy, hóa chất, rượu vang |
| Đối tác xuất khẩu |
Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Brazil, Hà Lan |
| Nhập khẩu (triệu USD) |
70200 |
| Mặt hàng nhập khẩu |
Dầu khí và sản phẩm Dầu khí, hóa chất, thiết bị điện và viễn thông, máy móc công nghiệp, vận tải, khí tự nhiên |
| Đối tác nhập khẩu |
Hoa Kỳ, Trung Quốc, Argentina, Brazil, Đức |
Nguồn: CIA 2013
2. Vị trí địa lí, khí hậu
– Địa lí:
Là một nước vừa dài, vừa hẹp ở sườn tây rặng Andes, Chile bao gồm nhiều vùng địa thế. Từ bắc đến nam, Chile có chiều dài 4.630 km nhưng bề ngang đông-tây điểm rộng nhất chỉ có 430 km. Tổng diện tích là 756.950 km², xếp Chile lớn thứ 38 trong các nước trên thế giới.
Vùng sa mạc Atacama phía bắc là vùng giàu tài nguyên địa khoáng. Thung lũng miền Trung, tuy nhỏ nhưng là cái nôi lịch sử cùng là trung tâm kinh tế và dân cư của cả nước.
Miền nam Chile có nhiều tài nguyên lâm sản. Đây cũng là nơi tập trung sông hồ và núi lửa. Ven biển miền nam dày đặc những vịnh hẹp (fjord), vàm sông, kênh rạch và hải đảo.
Ở châu Nam Cực Chile cũng tuyên bố chủ quyền trên 1.250.000 km² nhưng chiếu theo Hiệp ước châu Nam Cực mà Chile đã ký kết năm 1959 thì chủ quyền của các nước đều không được thừa nhận.
Ngoài khơi Thái Bình Dương Chile kiểm soát đảo Sala y Gómez, quần đảo Juan Fernández và đảo Phục Sinh, cách đất liền 3.600 km. Đảo Phục Sinh là miền cực đông nhóm Đa Đảo của châu Đại Dương.
– Khí hậu:
Chile nằm hoàn toàn trong vùng khí hậu ôn đới nhưng cũng có nơi nóng đến 43 độ và rét đến -40 độ. Năm nóng nhất là năm 2001. (45 độ).
3. Kinh tế
Sau một thập niên phát triển đáng kể với mức tăng trưởng khoảng 8% mỗi năm, kinh tế Chile kể từ năm 1999 bước sang thời kỳ giảm sút vì tình hình suy thoái hoàn cầu liên quan đến cuộc khủng hoảng tài chánh châu Á năm 1997. Kinh tế Chile phát triển ở mức thấp đến năm 2003 thì bắt đầu có dấu hiệu hồi phục rõ rệt khi mức tăng trưởng tổng sản lượng quốc nội đạt 4%, rồi 6% năm 2004. Tuy nhiên vì giá nhiên liệu đắt đỏ và nhu cầu tiêu thụ quốc nội còn yếu kém nên kinh tế Chile vẫn chưa rực rỡ lắm.
Trong gần 30 năm qua Chile theo đuổi chính sách kinh tế cân bằng. Chính phủ quân đội trong thời kỳ 1973-90 đã cho tư hữu hóa nhiều cơ sở quốc doanh. Ba chính phủ dân sự kế tiếp cũng theo con đường đó nhưng ở tốc độ chậm hơn. Chính phủ Chile từ đó chỉ nắm giữ vai trò điều hành hạn chế ngoại trừ vài trường hợp như việc sở hữu công ty đồng CODELCO. Chile kiên quyết theo đuổi tự do mậu dịch và đã ký kết một số hiệp ước tự do mậu dịch (free trade agreement) với Hoa Kỳ, khối Liên Âu, Nhật Bản, Nam Hàn, New Zealand, Singapore, Brunei và Hoa lục.
Mức thất nghiệp vào thập niên 1990 ở 7% đã tăng lên 9-10% sau năm 1999. Với nền kinh tế Chile hồi phục, mức thất nghiệp tính đến Tháng Tám năm 2006 đã tụt xuống 6,8%. Tăng trưởng lợi tức tiếp tục vượt trên mức giá cả lạm phát (không quá 5% kể từ năm 1998) nên đời sống dân chúng dần khá hơn. Biến chuyển này được phản ảnh với số người sống ở dưới ngạch bần cùng giảm từ 45,1% năm 1987 xuống còn 13,7% năm 2006 và đồng peso (Chile) tăng giá so với đồng Mỹ kim. Tuy nhiên Chile vẫn phải đối phó với mức chênh lệch giàu nghèo rất lớn.
Trong thời gian 2005-2008 khi giá quặng đồng đỏ trên thị trường quốc tế gia tăng đến mức kỷ lục, ngân sách quốc gia của Chile đạt 42 tỷ Mỹ kim thặng dư.
Ngày 11 Tháng Giêng năm 2010, Chile được chấp thuận làm thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (tiếng Anh: Organization for Economic Cooperation and Development, OECD), đánh dấu bước tiến của quốc gia từ những nước đang phát triển lên hàng những quốc gia tiên tiến
4. Văn hóa
Đất nước Chile có một nền văn hóa văn học cực kỳ tốt và thịnh vượng, họ có những ngôn ngữ về thơ văn phong phú làm mê hoặc lòng người và có một sự hướng nội nhất định. Mỗi người dân trên đất nước Chile này đều có trong mình những ý thức bảo vệ nền văn hóa của họ một cách sâu sắc và họ gìn giữ nền văn hóa riêng đó của mình và đồng thời họ biết tiếp cận một cách có chọn lọc những ảnh hưởng tích cực nhất từ các nền văn hóa của các nước phát triển bên ngoài.
Khi đến đất nước này vào những dịp tổ chức tôn giáo của họ bạn sẽ cảm thấy mình được tiếp đón bở người dân nơi đây từ những cái ôm thân thiện của họ và những nụ cười đằm thắm họ dành cho mỗi du khách khi đến đây.
Người dân đất nước Chile khá khó tính trong việc chọn trang phục cho mình. Trang phục truyền thống của người dân Chile có tên gọi là chamanto: Quần áo của người dân nơi đây thường có những loại chất liệu như áo chòang, áo khóac và quần dài được kết hợp với nhau. Viền áo được trang trí bằng các dây ruy băng xếp nếp.
Dù người dân Chile được cho là rất sành về thời trang và họ luôn ăn mặc một cách nghiêm chỉnh nhưng cũng rất thoải mái.Thời trang Chile có thể nói là đã ăn sâu vào văn hóa truyền thống của họ, nhưng ngày nay trên vẻ đẹp của thời trang hiện đại họ đã thể hiện một cách rất tinh tế trên mỗi bộ trang phục.
5. Ngôn ngữ, tiền tệ
Đồng tiền của Chile là đồng peso. Tiền có các mệnh giá 1.000, 5.000 và 10.000 và 20.000 peso. Tiền xu có mệnh giá là 1,5, (thường khó mua được thứ gì), 10, 50, 100 và 500.
Máy ATM dễ dàng tìm thấy ở các thành phố. Tại các thị trấn nhỏ, các máy ATM không phổ biến lắm.
Nếu trao đổi tiền, đô la Mỹ được ưa thích hơn. Không bao giờ trao đổi tiền trên đường phố, đặc biệt nếu có người đề nghị giúp đỡ bạn việc này. Không nên đổi ngoại tệ tại khách sạn hoặc sân bay vì có lệ phí rất cao.
Tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ chính thức của Chilê. Các thứ tiếng Chile bị xói mòn sau khi nước này trở thành thuộc địa.
Người Chilê sử dụng một phương ngữ khác biệt gọi là Castellano de Chile với nhiều sự khác biệt về cách phát âm, ngữ pháp, từ vựng và cách sử dụng tiếng lóng. Người nước ngoài nói tiếng Tây Ban Nha sẽ không gặp khó khăn trong việc hiểu nó và sẽ chỉ nghĩ rằng đó có vẻ buồn cười, nhưng những người không phải là người bản địa thường phải vật lộn để hiểu nó, ngay cả sau nhiều năm thực hành.
6. Ẩm thực
Âm thực Chile là sự kết hợp giữa những nét đặc trưng của ẩm thực Châu Âu, trong đó đậm nét nhất là Tây Ban Nha, với những hương vị truyền thống của người thổ dân da đỏ bản địa. Dưới đây là những món ăn quý khách không thể bỏ qua khi đến với đất nước hình trái ớt này.
Pastel de Choclo
Pastel de choclo là một trong những món ăn phổ biến nhất ở Chile. Món ăn chế biến từ ngô xay trộn với thịt bò, thịt gà, hành tây, ô liu đen, trứng luộc và các loại gia vị. Pastel de choclo thường được nướng trong một chiếc bát đất nung gọi là paila, bề mặt được phủ một lớp vỏ bột ngô khi nướng.
Empanada de pino
Món bánh nướng có hình dạng khá giống chiếc bánh gối tên gọi Empanada là món ăn phổ biến ở hầu hết các nước Mỹ Latinh. Empanada được thực hiện bằng cách nhồi cá nguyên liệu vào vỏ bánh mình tròn rồi gắp lại thành hình bán nguyệt.
Ở Chile có ba loại empanada cơ bản: hải sản – empanada de Mariscos, pho mát – empanada de queso và loại nhân hỗn hợp thịt bò, hành tây, nho khô, ô liu đen, trứng luộc – empanada de pino. Loại thứ ba là loại phổ biến hơn cả tại Chile.
Sandwich Churrasco
Nếu là người thích ăn thịt thì bạn sẽ cảm thấy vô cùng hạnh phúc khi đến Chile. Bởi ở đây có rất nhiều món ăn được chế biến từ thịt bò, thịt cừu hoặc thịt dê… Và churrasco là thịt bò nướng cắt lát mỏng và kẹp trong chiếc bánh mỳ, thêm vài lát cà chua, bơ và mayonnaise. Thực khách có thể tìm thấy món ăn phổ biến này ở khắp nơi trên đường phố Chile. Thực khách có thể ăn kèm với khoai tây chiên và trứng rán.
Arrollado de huaso
Chuyên gia ẩm thực người Mỹ Anthony Bourdain đặc biệt yêu thích món ăn này. Arrollado de huaso gần giống với món nem cuộn của người Việt. Tuy nhiên, phần nhân của món này bao gồm thịt băm nhỏ, trộn với thịt xông khói thái lát, ớt và gia vị, sau đó dung da thịt lợn để cuộn lại. Món ăn này thường được ăn kèm với các loại salad.
Erizos del mar
Là một quốc gia ven biển, do vậy, hải sản được coi là thành phần chủ yếu trong những món ăn của Chile như: tôm hùm, mực biển, nghêu, sò… Nhà thơ Pablo Neruda thậm chí đã viết một bài thơ ca ngợi món súp lươn hảo hạng của Chile. Tuy nhiên, trong số những món hải sản được thực khách yêu thích trong nhiều thế kỷ qua thì nhím biển được coi là món ăn đặc trưng nhất.
Sopa Patagonica
Đây là món súp truyền thống của vùng Chiloé Archipelago, một bờ biển miền trung Chile với thịt lợn trộn cùng các loại hải sản như tôm, trai và khoai tây Chile.
Mote con huesillo
Dạo bộ qua Santiago hay các thành phố khác ở Chile, bạn sẽ thấy rất nhiều quán vỉa hè bán một loại đồ uống trông khá đẹp mắt, như một loại cocktail. Đây chính là món tráng miệng truyền thống của người Chile vào mùa hè có tên mote con huesillo. Nó được làm từ quả đào khô, ngâm qua đêm trong mật ong và trộn với nước, đường nâu sẫm và bột mỳ tươi.
7. Các điểm du lịch
Đảo Phục Sinh: Là một trong những hòn đảo “cô đơn” nhất trái đất, đảo Phục Sinh nằm ở vùng đông nam Thái Bình Dương. Hòn đảo nổi tiếng với 887 bức tượng có tên Moai, do người Rapanui tạo ra nhiều thế kỷ trước. Những tượng Moai có trọng lượng đến 75 tấn và chiều cao khoảng 10 m, cá biệt có bức nặng 270 tấn và cao 21 m. Ngoài ra, đảo còn là thiên đường lặn và lướt sóng cùng 2 ngọn núi lửa và một vài bãi biển tuyệt đẹp.
Công viên quốc gia Lauca: Công viên nằm ở phía bắc trên dãy núi Andrea, và là một trong những điểm du lịch nổi bật ở Chile. Điều hút du khách nhất ở Lauca là Lago Chungará, một trong những hồ nước cao nhất thế giới. Xa xa là 2 ngọn núi lửa Volcán Parinacota và Pomerape, nằm ngay trên đường biên giới với Bolivia.
Pucón: Đây là một thị trấn du lịch nổi tiếng ở Chile nhờ phong cảnh hữu tình với hồ nước và núi lửa. Pucón còn hấp dẫn du khách nhờ nhiều loại hình thể thao và hoạt động giải trí như trượt nước, trượt tuyết, bơi thuyền, cưỡi ngựa, tắm suối nước nóng và chinh phục núi lửa Villarrica.
Nhà thờ Chiloe: Chiloe là quần đảo nổi tiếng với kiến trúc nhà thờ mang tên Chilota. Đây là sự kết hợp của phong cách thổ dân và ảnh hưởng của dòng Tên châu Âu. Hàng trăm nhà thờ trong vùng làm bằng gỗ, được xây dựng từ thế kỷ 17. Nhiều nhà thờ trong số này đã bị hư hỏng, số còn lại được cải tạo để phục vụ du lịch.
Quần thể chim cánh cụt Los Pinguinos: Đây là quần thể chim cánh cụt đông đảo nhất Chile với hơn 120.000 loài chim cánh cụt Magellanic. Nằm trên hòn đảo Magdalena rộng 1 km2, cách vùng đông bắc Punta Arenas 35 km, nơi đây thành điểm di cư của chim cánh cụt vào tháng 9, tháng 10 hằng năm. Đến cuối tháng 3, lũ chim cánh cụt quay trở về biển
Trên đây là những thông tin cần biết về tổng quan đất nước Chile mà chúng tôi cung cấp để du khách tham khảo trước khi bắt đầu một chuyến đi đến Chile. Chúc các bạn vui vẻ và có một chuyến đi đáng nhớ.
